chinese

Penjing roots

Jo Han Khouw Objecten & miniaturen , , , , , , 0 Comment
penjing

Jaren geleden kreeg ik een klein beeldje cadeau. Het beeldje, 4cm lang en 2,5cm hoog, gemaakt van bruine klei en deels geglazuurd, stelt een Chinese boer voor die op zijn os zit. Hoe klein ook, het is prachtig gedetailleerd. Voor een foto in een passende omgeving ging ik een paar weken geleden naar Hortus Haren. In de Chinese tuin stonden een paar mooie bonsaiboompjes, wist ik. Bij twee ervan liet ik boer en os poseren (*). Gelukkig hadden ze daarvoor alle tijd. Want het viel nog niet mee om zelf een goed standpunt te vinden.

(*) Voor zover ik hem kon thuisbrengen is het bonsai boompje op de bovenste drie foto’s een Chinese iep (Ulmus parviflora). Deze soort staat bekend om zijn fraaie afschilferende bast, vaak gedecoreerd een netwerk van oranje tot roestbruine stippen. Deze stippen zijn in feite poriën, die een rol spelen in de ‘ademhaling’ van de boom.

Ik kwam erachter dat bonsai, zeker in deze tuin, niet het goede woord is. De oorsprong van de Japanse bonsaicultuur ligt in de veel oudere Chinese penjing-traditie. Penjing is hier weliswaar minder bekend, maar met de belangstelling voor China groeit ook de interesse voor deze mengvorm tussen kunst en natuur. Overigens is het nog niet zo gemakkelijk om een goed beeld te krijgen van de overeenkomsten en verschillen tussen bonsai en penjing. De meningen daarover verschillen nogal eens.

Penjing betekent letterlijk ‘landschap in een schaal of pot’. In het algemeen onderscheidt men drie  stijlen: ‘boom-penjing’, de vorm die het meest overeenkomt met bonsai (letterlijk ‘plant in pot’), ‘landschap-penjing’ en ‘water en land-penjing’. Veel penjing composities zijn bij nadere beschouwing  complexer dan op het eerste gezicht lijkt. Verschillende interpretaties, meerdere betekenissen zijn mogelijk. Deze miniatuurdiorama’s, die op kleine schaal de verhouding tussen mens en natuur verbeelden, zijn niet bedoeld als louter decoratie. Ze vormen een aanknopingspunt voor allerlei esthetische en filosofische beschouwingen.

Bonsai-technieken beperken zich meestal tot het gebruik van een of meer planten. In penjing opstellingen worden naast planten ook andere materialen gebruikt: stenen, water, miniatuurobjecten (huisjes, bruggetjes ed.) en miniatuurfiguren, zoals mijn boer en os. Het produceren van zulke kleifiguurtjes, ook wel ‘mudmen’(in het chinees: ni-ren) of penjing figuren geheten vereist veel ambachtelijke vaardigheid. Bijna was die vaardigheid uitgestorven. Maar sinds penjing in het moderne China – en ook daarbuiten – een revival doormaakt, zijn ook de mudmen weer terug op het minatuurtoneel.

Meer:

.