Mijn zoektocht naar voorbeelden van omsloten tuinen (hortus conclusus) brengt mij vaker op bijzondere locaties. Dit keer de voormalige Tuinbouwschool in Frederiksoord, die dit jaar het centrum is van de Drentse kunstroute Into Nature (*). Read more
Een verwoestende noordwesterstorm trof 300 jaar geleden, in de nacht van 24 op 25 december 1717, de kustgebieden van Nederland, Duitsland en Scandinavië. Er verdronken naar schatting 14.000 mensen, in de provincie Groningen alleen al meer dan 2000. Het was de laatste grote overstroming in Noord-Nederland tot nu toe. Die ramp werd dit jaar herdacht met het project Expeditie Kerstvloed 1717 Read more
Jaren geleden kreeg ik een klein beeldje cadeau. Het beeldje, 4cm lang en 2,5cm hoog, gemaakt van bruine klei en deels geglazuurd, stelt een Chinese boer voor die op zijn os zit. Hoe klein ook, het is prachtig gedetailleerd. Voor een foto in een passende omgeving ging ik een paar weken geleden naar Hortus Haren. In de Chinese tuin stonden een paar mooie bonsaiboompjes, wist ik. Bij twee ervan liet ik boer en os poseren (*). Gelukkig hadden ze daarvoor alle tijd. Want het viel nog niet mee om zelf een goed standpunt te vinden.
(*) Voor zover ik hem kon thuisbrengen is het bonsai boompje op de bovenste drie foto’s een Chinese iep (Ulmus parviflora). Deze soort staat bekend om zijn fraaie afschilferende bast, vaak gedecoreerd een netwerk van oranje tot roestbruine stippen. Deze stippen zijn in feite poriën, die een rol spelen in de ‘ademhaling’ van de boom.
Ik kwam erachter dat bonsai, zeker in deze tuin, niet het goede woord is. De oorsprong van de Japanse bonsaicultuur ligt in de veel oudere Chinese penjing-traditie. Penjing is hier weliswaar minder bekend, maar met de belangstelling voor China groeit ook de interesse voor deze mengvorm tussen kunst en natuur. Overigens is het nog niet zo gemakkelijk om een goed beeld te krijgen van de overeenkomsten en verschillen tussen bonsai en penjing. De meningen daarover verschillen nogal eens.
Penjing betekent letterlijk ‘landschap in een schaal of pot’. In het algemeen onderscheidt men drie stijlen: ‘boom-penjing’, de vorm die het meest overeenkomt met bonsai (letterlijk ‘plant in pot’), ‘landschap-penjing’ en ‘water en land-penjing’. Veel penjing composities zijn bij nadere beschouwing complexer dan op het eerste gezicht lijkt. Verschillende interpretaties, meerdere betekenissen zijn mogelijk. Deze miniatuurdiorama’s, die op kleine schaal de verhouding tussen mens en natuur verbeelden, zijn niet bedoeld als louter decoratie. Ze vormen een aanknopingspunt voor allerlei esthetische en filosofische beschouwingen.
Bonsai-technieken beperken zich meestal tot het gebruik van een of meer planten. In penjing opstellingen worden naast planten ook andere materialen gebruikt: stenen, water, miniatuurobjecten (huisjes, bruggetjes ed.) en miniatuurfiguren, zoals mijn boer en os. Het produceren van zulke kleifiguurtjes, ook wel ‘mudmen’(in het chinees: ni-ren) of penjing figuren geheten vereist veel ambachtelijke vaardigheid. Bijna was die vaardigheid uitgestorven. Maar sinds penjing in het moderne China – en ook daarbuiten – een revival doormaakt, zijn ook de mudmen weer terug op het minatuurtoneel.
bonsai (penjing) boompje als decor, Hortus Haren, 20 okt 2015 - Sony A57 iso100 f/6.3 1/125
boer en os tussen de wortels, Hortus Haren, 20 okt 2015- Sony A57 iso100 f/6.3 1/50
boer en os tussen de wortels, Hortus Haren, 20 okt 2015- Sony A57 iso100 f/6.3 1/50,
penjing in het kwadraat, Hortus Haren, 20 okt 2015 - Sony A57 iso100 f/7.1 1/50
penjing in het kwadraat, Hortus Haren, 20 okt 2015 - Sony A57 iso100 f/7.1 1/50
Meer:
.
[Bijgewerkt 06-05-2014]. From the Entropic Library is een werk uit 1989 van de Zweeds-Amerikaanse popart kunstenaar Claes Oldenburg en de Nederlandse Coosje van Bruggen. Ik zag het in de zomer van 1989 op de expositie Magiciens de la Terre in het Parc de la Villette, Parijs.
Meer over entropie in de kunst, in mijn blogpost over Broken Circle / Spiral Hill van Robert Smithson.