Boekenkringloop

Mijn Zutphense vrienden hebben een fijne neus voor ruilboeken. Eind september  (2010) ontdekten ze een ruilbibliotheek in het dorpscafé in Vierakker. Een maand later waren ze in Essen, centrum van het Ruhrgebied, dat dit jaar culturele hoofdstad van Europa was. Ter plekke spotten ze op straat een miniruilbibliotheek. Zeg maar een openbare ruilboekenkast: de Mercator Bücherschrank. En toen ik afgelopen week weer in Zutphen op bezoek was, vonden we in de Metro krantenbak op het station een boek. Met daarop een etiket van www.bookcrossing.com, (Nederlandse site www.bookcrossing.nl).

Bookcrossing (BC) kun je in één woord omschrijven als een weggeefboekenclub. Het principe is eenvoudig: meld je aan als lid op de BC website. Registreer een boek dat je zelf niet meer leest. Plak er een sticker op met een BC identificatienummer (BCID). Laat het boek achter op een goed bezochte openbare plek waar iemand anders het makkelijk kan vinden. De vinder van zo’n boek met BCID sticker kan dat signaleren op de Bookcrossing site. Dat kan ook anoniem, als je geen BC lid bent. Deze vondstmeldingen maken het mogelijk dat Bookcrossers de locaties en reisweg van hun boeken kunnen volgen.

Het terugvinden en traceren van uitgezette boeken zijn in feite de voornaamste attracties van BC. Daarmee past BC in een breed scala van activiteiten die bekend staan als Internet Object Tracking: zakelijke volgsystemen (poststukken, voertuigen, bezoekers van websites) maar ook allerlei recreatieve, game-achtige bezigheden zoals wayfinding, geocaching, geocoin, letterboxing, post(card)crossing, travelbug, etc. Voor de laatst genoemde varianten kwam ik overigens nog een andere fraaie verzamelnaam tegen: Internet-Guided Offline Recreation (IGOR).

Het concept van boeken weggeven, met name door ze in de publieke ruimte ’los te laten’, werd in 2001 bedacht door een Amerikaanse zakenman, Ron Hornbaker. Hij ontwierp een systeem om boeken te kunnen volgen, geinspireerd door o.a. het voorbeeld van Where’s George?, een  trackingsysteem voor dollarbiljetten.

Op de Bookcrossing site wordt het systeem geafficheerd als een Wereldwijde Bibliotheek. Dat klinkt nogal overdreven. Maar o.k., meer dan 900.000 leden en 6,7 miljoen boeken op dit moment is niet gering (gegevens van de BC site). ‘BookCrossing betekent: een boek een unieke identiteit geven, zodat het, als het boek wordt doorgegeven van lezer naar lezer, kan worden gevolgd en zo zijn lezers met elkaar verbindt.’
In 2005 won Bookcrossing twee prijzen in de Webby Awards: voor community en voor social networking.

De doelstelling van BC om mensen via boeken met elkaar in contact te brengen, boeken een nieuw leven te geven en zo de wereld te verbeteren doet een beetje denken aan de idealen van Paul Otlet. Voor de ontwerper van het Mundaneum – een wereldcatalogus, ook wel bekend als het ‘papieren internet’ – stond het streven naar kennisdeling en de bevordering van de internationale politieke vrede voorop. Maar ik heb zo mijn twijfel over wat Otlet van deze vorm van gratis boekrecycling zou vinden.

Het standaard lidmaatschap is gratis. Je moet dan wel genoegen nemen met reclame op je pagina. Voor minder reclame en extra opties is er een betaald lidmaatschap (Wings/Vleugels) voor $ 29,95 per jaar.
Boeken “loslaten” in de openbare ruimte heeft ook zijn nadelen: het kan gebeuren dat boeken niet als BC boek worden herkend, als rommel worden opgeruimd, of niet worden gevonden. En ook is het minder persoonlijk dan cadeau geven aan een vriend.

Gelukkig zijn er alternatieven. Bijvoorbeeld Bookmooch en de Nederlandse site Boekenruilen.nl. Wat minder populair dan BC, maar het idee is ongeveer hetzelfde. In plaats van boeken vrijlaten en vangen gaat het bij deze sites gewoon om ruilen.

Over Otlet gesproken. Ik stuitte op een al of niet bedoelde hommage aan het Mundaneum door een Belgische kunstenaar, Peter Caesens. Hij begon in 2001 een actie om cultureel erfgoed te redden. Boeken, kranten, tijdschriften en andere documenten die anders toch maar dreigen te worden weggegooid, kan men overdragen aan de ABIB, de Alles Behalve Ideale Bibliotheek. Meer over dit unieke, absurde en tegelijk ook hilarische initiatief is te lezen op Caesens’ ABIB blog.

Intussen puilen mijn eigen boekenkasten aan alle kanten uit. Drastische maatregelen zijn nodig. Cadeau doen, ruilen of te vinden leggen? Schenken aan de ABIB? Of scannen voor een persoonlijke E-BIB?
Misschien zet ik álle opties in.

Zie ook de serie De informele bibliotheek

.